Бостанскае чаяпіцце адбылося некалькі стагоддзяў таму, і гэта падзея стала сімвалам барацьбы за свабоду і незалежнасць. Амерыканцы шануюць гэты акт пратэсту супраць каланіяльнай улады як прыклад адвагі і супраціву несправядлівасці. Але навошта пратэстоўцы замаскіраваліся пад індзейцаў? І ці жорстка пасля адпомсцілі англічане? І чаму яно можа навучыць сёння?
PALATNO расказвае пра Бостанскае чаяпіцце.
Змест
Чаму амерыканцы і англічане сталі канфліктаваць?
Пасля адкрыцця Амерыкі шмат марскіх дзяржаў вырашылі каланізаваць гэтыя тэрыторыі. Англічане спрабавалі каланізаваць усходняе пабярэжжа Амерыкі некалькі разоў, але масавае засяленне брытанскімі пасяленцамі пачалося ў XVII стагоддзі. Англічане сталі кантраляваць значныя амерыканскія тэрыторыі на ўсходнім узбярэжжы ў далейшыя дзесяцігоддзі.
У другой палове XVIII стагоддзя англійскія каланіяльныя ўлады ўвялі шэраг законаў, якія павінны былі павялічыць казну Кароны, аднак у цэлым значна пагаршалі становішча каланістаў.
- У 1764 годзе быў уведзены Акт аб цукры, а ў 1765 годзе — Акт аб гербавым зборы. Законы ўвялі пасля Сямігадовай вайны, каб папоўніць брытанскую казну. Каланісты ў Амерыцы лічылі, што падаткі ўвялі несправядліва, бо ў іх не было прадстаўніцтва ў парламенце.
- У 1773 годзе быў уведзены Акт аб чаі. Закон дазволіў Брытанскай Ост-Індыйскай кампаніі прадаваць чай непасрэдна ў калоніях без удзелу мясцовых гандляроў. Гэта прывяло да паніжэнню кошту на чай. Каланіст бачылі ў гэтым манаполію ўладаў і пагрозу для мясцовага бізнесу. Да таго ж захоўваўся падатак на чай, што абурала мясцовае насельніцтва.
Амерыканскія каланісты лічылі, што Вялікабрытанія груба ўмешваецца ў эканамічныя і палітычныя свабоды. У Амерыцы ўсё больш станавіліся папулярнымі ідэі самакіравання.
Індзейскія ўборы, 40 тон чаю і крок да рэвалюцыі
У лістападзе 1773 года тры караблі з чаем — «Дартмут», «Элеанор», «Бівер» — прыбылі ў порт Бостана. Чай павінны былі выгрузіць і прадаць у калоніях з падаткам. Частку месяца і пачатак снежня адбываліся мітынгі, на якіх заклікалі ўлады штата Масачусэтс вярнуць караблі з чаем у Англію, аднак губернатар Томас Хатчынсан адмовіўся гэта рабіць.
16 снежня 1773 года каля 60 каланістаў у традыцыйнай вопратцы індзейцаў уварваліся ў порт да брытанскіх караблёў. Індзейская вопратка стала сімвалам адрознення ад англічан, каланісты хацелі падкрэсліць сваю свабоду ад Вялікабрытаніі. Была і практычная мэта: вопратка і размалёўка твараў дапамаглі каланістам захаваць ананімнасць і пазбегнуць пакарання.
Вопратка, у якой каланісты ўварваліся на караблі, была даволі простай: яны выкарысталі пёры, фарбу для твару і элементы з традыцыйнага ўбору індзейцаў-магаўкаў. Аднак гэта не было дакладным адзеннем магаўкаў. Некаторыя з удзельнікаў пасля пісалі ў дзённіках і лістах, што іх «маскіроўка» была такой простай, што мясцовыя жыхары маглі ўсё роўна іх пазнаць.
Каланісты раскідалі ў ваду сотні каробак з чаем — больш за 40 тон чаю. Англічане панеслі вялізныя выдаткі, на сённяшні дзень гэта акцыя ацэньваецца ў мільёны долараў. Пасля таго як скрыні з чаем былі раскіданыя па вадзе ў порце, то заліў на працягу некалькіх дзён пах чаем.
У адказ на Бостанскае чаяпіцце былі ўведзеныя «Прымусовыя акты», у Амерыцы іх назвалі «Невыноснымі законамі». Яны абмежавалі аўтаномію калоній (на чыноўніцкія пасады прызначалі каланіяльныя ўлады, таксама абмяжоўвалася мясцовае правасуддзе), бостанскі порт быў зачынены да кампенсацыі шкоды. Сама акцыя і далейшая рэакцыя на яе ўсё больш абвастрыла канфлікт паміж каланістамі і Каронай.
Частка каланістаў не падтрымала Бостанскае чаяпіцце, бо пасля рушылі жорсткія абмежаванні з боку Вялікабрытаніі.
Ужо ў наступным, 1774-м, годзе быў скліканы Першы кантынентальны кангрэс, які заклікаў да супраціўлення супраць Вялікабрытаніі. Яшчэ праз год пачалася Амерыканская рэвалюцыя.
Чаму можа навучыць Бостанскае чаяпіцце цяпер?
Акт супраціву ў бостанскім порце з боку каланістаў паказвае, як супольнасць можа супрацьстаяць несправядлівасці і аб’яднацца ў барацьбе супраць прыгнёту.
Сімвалічныя дзеянні. Бостанскае чаяпіцце не было ўзброеным супрацівам ці часткай ваеннага канфлікту, але яркім і сімвалічным актам пратэсту. Яно паказала, як нестандартныя і смелыя дзеянні могуць прыцягнуць увагу і дапамагчы аб’яднацца вакол агульнай ідэі. Творчыя і сімвалічныя формы пратэсту могуць быць магутным сродкам супраціву, прыцягнуць міжнародную ўвагу і паказаць уладам, што народ не будзе маўчаць, калі да яго адносяцца несправядліва.
Аб’яднанне супольнасці. Каланісты ў Бостане змаглі аб’яднацца незалежна ад асабістых інтарэсаў і прыналежнасці да розных слаёў грамадства. Усе яны былі супраць агульнага ворага — несправядлівых законаў і каланіяльных улад. Узаемная падтрымка і салідарнасць паміж рознымі групамі грамадства з’яўляюцца асновай для эфектыўнага пратэснага руху.
Смеласць і рашучасць. Удзельнікі Бостанскага чаяпіцця рызыкавалі свабодай і жыццём, але дзейнічалі рашуча, бо разумелі, што кампрамісы ўжо немагчымыя. Змаганне патрабуе мужнасці і гатоўнасці да рызыкаў. Тых, хто змагаецца за свабоду, павінны быць гатовыя да таго, што іх дзеянні могуць сутыкнуцца з жорскім супрацівам і рэакцыяй, але яны таксама могуць стаць кропкай незвароту ў гісторыі.
Бостанскае чаяпіцце паказала, што супраціў можа быць эфектыўным, калі ён аб’яднаны, арганізаваны і заснаваны на справядлівых прынцыпах. Той пратэст амерыканскіх каланістаў больш за 200 гадоў таму паказвае, што нават у сітуацыі, калі ўлада здаецца непераможнай, народ, які аб’ядноўваецца вакол агульнай ідэі, можа змяніць ход гісторыі.