Максім Гарэцкі з’яўляецца адным з выбітных беларускіх пісьменнікаў. Яго называюць сярод пачынальнікаў беларускай мастацкай прозы. Пад яго аўтарствам шэраг твораў, а вось пра што яны?
PALATNO расказвае пра тры важныя творы Максіма Гарэцкага.
«Роднае карэнне»
Год: 1913 год
Жанр: апавяданне
Студэнт Архіп Лінкевіч атрымлівае ліст з дому, які выклікае ў яго шмат эмоцый, таму ён вырашае паехаць да бацькоў. Архіп бачыў па дарозе да бацькоў незразумелыя агні ў полі. Гэта хтосьці паліў бароны. У новай хаце бацькоў хлопцу сняцца дзіўныя сны, а падчас працы з бацькам па гаспадарцы яго не пакідаюць думкі пра «незразумелае, таемнае і страшнае».
Бацька ганарыцца, што сын атрымлівае адукацыю і стаў паважаным у вёсцы чалавекам. З вёскі да станцыі Архіпа падвозіць на возе дзед Яхім, з якім яны гутараць пра дзіўныя жыццёвыя выпадкі, да якіх з часам можна атрымаць тлумачэнне. Напрыканцы Яхім кажа Архіпу: «Чытай у кніжках і ў разумных людзей пытайся, як жылі даўней нашы тутэйшыя людзі. А другое: часцей у роднае гняздзечка залятай, дык не будзе так яно здавацца табе страшным».
«Дзве душы»
Год: 1918-1919 гады
Жанр: аповесць
Галоўны герой — Ігнат Абдзіраловіч, які адчувае душэўнае раздваенне з-за свайго паходжання і становішча ў грамадстве. На паверхні ён афіцэр арміі і чалавек з вышэйшай адукацыяй, але яго сапраўдная сутнасць звязаная з сялянскімі каранямі, пра што ён даведваецца толькі ў дарослым узросце. Гэта адкрыццё становіцца адной з прычын яго ўнутранага крызісу. Падзеі аповесці адбываюцца ў час рэвалюцыі, калі Беларусь знаходзіцца на пераломным этапе: з аднаго боку, старое грамадства руйнуецца, а з другога боку — новае яшчэ не ўсталявалася. Усё гэта ўвасабляе стан Ігната, які вагаецца паміж рознымі сацыяльнымі і нацыянальнымі ідэямі.
У цэнтры ўвагі аповесці — драма духоўнага раздваення. У Ігнаце жывуць дзве розныя сутнасці: панская душа і сялянская душа. У фінале Ігнат адмаўляецца ад сваёй панскай ідэнтычнасці і прымае сялянскую душу як сапраўдную сутнасць. Ён разумее, што толькі сувязь з народам і прыняцце сваёй нацыянальнай ідэнтычнасці дазволяць яму знайсці спакой і месца ў свеце.
ЧЫТАЙЦЕ ЯШЧЭ:
Як склаўся лёс першых беларускіх акадэмікаў
Дзесяць фактаў пра пісьменніка Аркадзя Куляшова
Што за літаратары «станка і плуга»? Расказваем гісторыю «Маладняка»
«Віленскія камунары»
Год: 1931-1932 гады
Жанр: раман
У рамане «Віленскія камунары» расказваецца пра падзеі, звязаныя з рэвалюцыйнай дзейнасцю рабочых атрадаў у Вільні і няўдалым паўстаннем у пачатку 1920-х гадоў. Галоўны герой у гэтым творы — сялянскі хлопец Мацей Мышка, які становіцца ўдзельнікам рэвалюцыйных падзей. Максім Гарэцкі паказвае праз погляд і перажыванні Мацея драму беларускай вёскі і горада, якія трапілі ў вір сацыяльных і палітычных змяненняў.
Гарэцкі паказвае, што рэвалюцыя, якая абяцала вызваленне працоўных, на практыцы ператварылася ў агульнанародную трагедыю. Паражэнне камунараў тлумачыцца іх адарванасцю ад народа, няроўнымі сіламі і авантурызмам кіраўнікоў. Раман падкрэслівае, што беларусы аказаліся закладнікамі гістарычных падзей і чужых ідэалагічных канфліктаў.